Denizle İrtibatlı Akarsularda Deniz Suyu Girişiminin İrdelenmesi: Antalya Acısu Deresi Örneği

Abstract

Antalya’da tarımsal faaliyetlerin yoğun olarak yapıldığı 24 420 ha genişliğindeki Köprüçay sulama sahasında Aksu Çayı ile Köprüçay Irmağı arasında yer alan Acısu Deresinin güney havzasında taban suyu elektriksel iletkenlik (EC) değerlerinin yer yer deniz suyu elektriksel
iletkenlik değerine yakın değerlere kadar yükseldiği yapılan çalışmalarla saptanmıştır. Özellikle denize yakın kıyı kesimlerdeki olası deniz suyu girişiminin, gerek taban suyunun niceliği ve niteliğine gerekse toprak tuzluluğuna olumsuz etkileri olabilmektedir. Bu araştırmada, Acısu Deresi boyunca denizden iç kısımlara doğru olası deniz suyu girişiminin irdelenmesi; EC, pH ve nitratın (NO3 ) denizden uzaklaştıkça değişkenliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, 2010 yılı haziran ayında, Acısu Deresinin denize mansaplandığı noktadan membaaya doğru ortalama 200 m aralıklarla 10 km’lik bir akarsu kesitinde örnekleme yapılmıştır. Su örnekleri; dere ekseninden ve su yüzünden itibaren yaklaşık 50 cm derinlikten ve 48 noktadan alınmıştır. Alınan su örneklerinde elektriksel iletkenlik (EC), pH ve NO3
analizleri yapılmıştır. Acısu Deresinin mansaptan membaaya doğru 10 km’lik kesimi için ortalama EC değeri 4.70 dS m-1 bulunmuştur. Minimum ve maksimum tuzluluğunun sırasıyla
1.18 ve 9.37 dS m-1 olduğu belirlenmiştir. Ortalama pH değeri 7.98 olup, 7.89 – 8.09 arasında bir değişim göstermiştir. Benzer şekilde minimum ve maksimum NO3 değerleri 2.20 – 9.24 mg l-1 arasında olup ortalama değer 3.01 mg l-1 hesaplanmıştır. Dere ekseni boyunca, mansaptan membaya doğru gidildikçe EC değerleri için azalan bir trendin varlığı belirlenmiştir. Acısu Deresinin Akdeniz’e döküldüğü noktada tuzluluk 44.20 dS m-1 iken, denizden yaklaşık 6.5 km’lik mesafeden sonra tuzluluğun 3 dS m-1’den daha küçük değerler aldığı saptanmıştır. Dereye atıkların karıştığı noktalarda NO3 konsantrasyonlarında artışlar gözlenmiştir. Elde edilen bulgular, Acısu Deresi aracılığıyla denizden içeri doğru önemli oranda tuzlu su girişinin varlığını ortaya koymaktadır.