Elma ve Ayva Çeşitlerinde Çiçeklenmenin Farklı Dönemlerindeki Çiçek Tozlarının Canlılık ve Çimlenme Oranlarının Belirlenmesi

Abstract

Çiçekli bitkilerde çiçek tozu, bitkilerin generatif olarak generasyonun devamında çok önemli rol oynamasının yanında verim ve kalitede de çok önemli bir etkendir. Melezleme yoluyla yapılan ıslah çalışmalarda canlı ve çimlenme gücü yüksek çiçek tozunun önemi daha da büyüktür. Melezleme çalışmalarında ebeveynlerin çiçeklenme zamanları çoğunlukla aynı zamanda olmamaktadır. Başarılı bir melezleme için ana bitkinin dişi organı reseptive haldeyken baba bitkiden canlı ve çimlenme kabiliyeti yüksek çiçek tozlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Ebeveynlerin çiçeklenmeleri arasındaki sürenin çok uzun olması durumunda çiçek tozları değişik muhafaza şartlarında canlı olarak tutulabilmektedir. Gerek muhafaza gerektiren durumlarda ve gerekse anlık in vivo melezlemelerde dış ortamdan yabancı tozu karışmadan, dolayısıyla çiçek tozları, tomurcuklar daha açmadan alınması güvenilir döllerin elde edilmesinde önemlidir. Çiçek tozlarının canlılık ve çimlenme kabiliyetlerinin en yüksek olduğu dönemin belirlenmeye çalışıldığı bu çalışmada, iki ayva çeşidi ve bir elma çeşidinde çiçek tozları; erken balon dönemi, geç balon dönemi, çiçeklerin açılmasından sonraki birinci, ikinci ve üçüncü günlerinde alınan çiçek tozları kullanılmıştır. TTC testi ile çiçek tozu
canlılık düzeyleri belirlenirken, %10, %15 ve %20 şeker içeren Agar ortamında çiçek tozu çimlenme kapasiteleri belirlenmiştir. Çiçeklerin canlılık düzeyleri çalışılan tüm çeşitlerde genelde geç balon döneminde ve çiçeklenmenin birinci gününde en yüksek bulunmuştur. Öte yandan, en yüksek çiçek tozu çimlenme oranı; breaburn elma çeşidinde erken balon döneminde alınan ve % 15 şeker içeren ortamında elde edilirken, eşme ve limon ayva çeşitlerinde ise erken balon döneminde alınan ve %10 şeker içeren ortamda gözlemlenmiştir.