Köylünün Alternatif Tarım ve Ulaşım Aracı: “Modern Eşek Patpat”

Abstract

Türkiye’de tarımsal üretimi gerçekleştiren köylüler Cumhuriyetin ilanından 1960’lara kadar çoğunlukla ulaşım, yük taşıma ve tarımsal üretim
faaliyetlerinde en çok at, eşek, katır, öküz ve manda gibi geleneksel tarım hayvanlarını kullanmışlardır.
Ülkemizde ilk traktör fabrikası 1955 yılında Amerikan yardımları ile Ankara’da kurulmuştur. Üretimi yapılan ilk traktör, %100 yerli olmadığı için 1961’de Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü’ne vermiş olduğu talimatla AR-GE çalışmaları başlamış, 1963’de HSG markasıyla 2 adet traktör üretilmişse de devamı gelmemiştir. Devlet, köylünün traktör ve motor ihtiyacını karşılamadaki yetersizlik ve millî traktör üretimi arayışları çerçevesinde kamu iktisadî teşebbüsü (KİT) olarak iki adet traktör fabrikası kurmuştur. Bunlardan ilki, TZDK’nın 1962’de Adapazarı’nda kurduğu traktör fabrikası, ikincisi ise 1976’de Konya’da kurulan TÜMOSAN Motor ve Traktör Fabrikası’dır. Her iki işletmenin de temel amacı, ülkenin traktör ve motor ihtiyacını daha uygun koşullarda ve yerli üretimle karşılamaktır. Hayatını tarım ve hayvancılıkla idame ettiren Türk köylüsünün çoğunluğunun satın alma gücünün düşük olmasına karşın, traktör fiyatlarının yüksek olması Anadolu insanını pratik zekâsını kullanmaya yöneltmiştir. Bu bağlamda, ilk patpat 1962-1963 yıllarında Akşehir Gürnes (Altuntaş) köyünde Deli İsmail lakaplı İsmail Aktekin tarafından yapılmıştır. Isparta Senirkent Büyükkabaca, Afyon Çobanlar ve Konya
Akşehir en önemli yapım merkezleridir. Patpat; ülkemizde her geçen gün giderek yaygınlaşan, Türk insanın zekâsının ürünü olan alternatif bir tarım ve ulaşım aracıdır. Kısaca, günümüzün “modern eşeğidir”. Makalede, alternatif tarım ve ulaşım aracı olan patpatın icadı, gelişimi, günümüzdeki kullanım alanları ve tarım ekonomisindeki yeri irdelenmiştir.